MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI POLITYCZNE
Wykład 07.03.2010r.

(po 5 i po ostatnim wykładzie kolokwium. 3 pytania otwarte)

PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ, ZAKRES ORAZ PODSTAWOWE KATEGORIE MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW POLITYCZNYCH.

Pojęcie stosunków międzynarodowych

stosunki międzynarodowe- dziedzina zajmująca się badaniem relacji zachodzących pomiędzy różnymi podmiotami uczestniczącymi w polityce międzynarodowej (państwa, organizacje międzynarodowe, organizacje pozarządowe, samorządy lokalne, obywatele).

Pojęcie ma dwa podstawowe znaczenia:
stosunki międzynarodowe to rzeczywiste stosunki między ich uczestnikami
stosunki międzynarodowe to gałęzi wiedzy , czyli nauka o stosunkach międzynarodowych

Definicje stosunku międzynarodowego jako stosunku między uczestnikami- trzy nurty:
definicje podmiotowe- stosunki określane przez wyliczanie ich uczestników z zaznaczeniem, że ich działania przekraczają granice państwowe. Uczestnicy to: państwa, narody, organizacje międzypaństwowe oraz podmioty transnarodowe o charakterze politycznym, ideologicznym, gospodarczym.
definicje przedmiotowe- stosunki określane są jako proces oddziaływań przekraczających granice państw, niezależnie od tego przez kogo podejmowanych
definicje podmiotowo-przedmiotowe- stosunki określone jako wykraczające poza obszar państwa, przy czym nie określa się bliżej ani podmiotów, ani przedmiotu relacji. Eksponowane są interakcje i więzi między określonymi podmiotami, a także czynniki je warunkujące.

Stosunki międzynarodowe to transgraniczne interakcje podmiotów polityki w środowisku poliarchicznym.

Definicja ta ma trzy elementy:
przedmiotem stosunku są działania wykraczające poza granice jednego państwa
podmiotami mogą być zarówno suwerenne państwa jak i uczestnicy niesuwerenni
środowisko polityczne w którym dochodzi do interakcji jest zdecentralizowane

Zakres podmiotowy i przedmiotowy stosunków międzynarodowych:
podmiotowy- ujmowany jako działania społeczne w których jednostki lub grupy społeczne z jednego narodu wchodzą w interakcje z jednostkami lub grupami innego narodu
przedmiotowy- dotyczy treści, które są przedmiotem interakcji i więzi międzynarodowej. Ich wyróżnikiem jest wielopłaszczyznowość

Płaszczyzny Stosunków Międzynarodowych-1
polityczna- to oficjalne kontakty między państwami, utrzymywane kanałami dyplomatycznymi
gospodarcza- to transgraniczna cyrkulacja towarów, kapitału, technologi, usług i siły roboczej
wojskowa- jej głównym przejawem były wojny. Współcześnie w powiązaniu z płaszczyzną polityczną obejmuje sojusze wojskowe, a w powiązaniu z płaszczyzną ekonomiczną handel bronią
kulturowa-  to transgraniczna cyrkulacja idei, wartości, wzorów zachowań, które wytworzone w jednych państwach przenoszone do innych
Płaszczyzny Stosunków Międzynarodowych-2
społeczna- to transgraniczne kontakty między społeczeństwem. Jej przejawem jest min funkcjonowanie globalnego społeczeństwa obywatelskiego oraz zorganizowanej przestępczości (np. narkobiznesu, kradzieży własności intelektualnej)
ekologiczna- to transgraniczne przepływy zanieczyszczeń powietrza i wód, handel niebezpiecznymi odpadami, globalne zmiany ekologiczne w postaci zmian klimatycznych czy zaniku warstwy ozonowej
naukowa- to umiędzynaradawianie badań naukowych przez tworzenie międzynarodowych zespołów badawczych, mechanizmów ich finansowania i dystrybucji uzyskanej wiedzy.

Internacjonalizacja (umiędzynaradawianie tego co wewnątrzpaństwowe) jest podstawą poszerzania przedmiotowego zakresu stosunków międzynarodowych.

Żadne z dziedzin życia współczesnych społeczeństw nie może przetrwać w izolacji od życia międzynarodowego (np. edukacja, sport)

Ujęcie Stosunków Międzynarodowych
liberalizm- zakłada, że natura ludzka jest zasadniczo dobra. Jednostki łączą się w grupy, a następnie tworzą państwa. Państwa na ogół współpracują za sobą o przestrzegają wzajemnie uzgodnionych norm i procedur międzynarodowych
realizm- zakłada, że państwa istnieją w ramach anarchicznego systemu międzynarodowego. Każde państwo opiera swą politykę na pewnej interpretacji interesu narodowego definiowanego w kategoriach siły. Struktura systemu międzynarodowego jest określana_____________________________________________
radykalizm- działania jednostek uzależnione są od przynależności do klasy ekonomicznej. Państwo jest przedstawicielem międzynarodowego kapitalizmu i system międzynarodowy jest silnie rozwarstwiony i zdominowany przez międzynarodowy system kapitalistyczny
postmodernizm- kwestionuje pojęcie państwa, które uznaje za fikcję. Państwa nie działają według regularnych schematów lecz są nam znane jedynie przez swoja historie
konstruktywizm- najważniejsze struktury systemu państwa nie mają charakteru rzeczowego lecz są intersubiektywne i społ. Interesy państwa nie są ustalone lecz elastyczne i zmienne.

Dziedziny stosunków międzynarodowych
Ze wzg na kryterium funkcjonalne dzielą się na:
międzynarodowe stosunki polityczne- to transgraniczne stosunki polityczne będą ce wynikiem stosunków między podmiotami polityki (państwami) z właściwym im procesem sprawowania władzy wykonywanym w środowisku międzynarodowym
międzynarodowe stosunki gospodarcze- obejmują przepływ produktów, usług, technologii, i środków finansowych między różnymi krajami lub grupami krajów. Przebierają one głównie formę współpracy, ale sprowadzają się również do walki min wojna gospodarcza, embargo, wysokie cła
międzynarodowe stosunki wojskowe (militarne)- obejmują wszelkie formy współpracy wojskowej między państwami. Ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom tych stosunków (tworzenie sojuszy militarnych). Międzynarodowe stosunki wojskowe mogą przyjąć również formę walki zbrojnej (konflikt zbrojny, wojna)
międzynarodowe stosunki międzyspołeczne- to ponadgraniczne przemieszczanie się osób oraz bezpośrednie i pośrednie oddziaływania, których przedmiotem są kultura, informacja i inne dziedziny życia społecznego


CECHY ŚRODOWISKA MIEDZYNARODOWEGO

Cechą specjalistyczną jest poliarchizm z którego wynikają inne cechy jak: pluralizm, złożoność, żywiołowość i współzależność.

Poliarchizm- to ,,rządy podmiotów” (istnienie wielu niezależnych od siebie ośrodków decyzyjnych). Współpraca wymaga struktur i mechanizmów, głównie w postaci instytucji

Różnice pomiędzy wewnątrzpaństwowym systemem politycznym i systemem międzynarodowym mają charakter:
strukturalny- wynikają z istnienia scentralizowanych systemów politycznych państw i zdecentralizowanych systemów międzynarodowych. W systemie międzynarodowym nie nie istnieje formalne centrum decyzyjne (rząd świat) brak jest norm regulujących zachowanie państw i innych uczestników,
funkcjonalny- decyzje wewnętrzne stanowią funkcję podsystemu sterującego systemem hierarchicznym, a decyzje międzynarodowe są funkcją doraźnego międzynarodowego ośrodka podejmowania decyzji politycznej
podmiotowy- decyzje narodowe są produktem pierwszego suwerennego ośrodka podejmowania decyzji politycznej, a decyzje międzynarodowe  powstają w procesie oddziaływań suwerennie różnych podmiotów tworzących ośrodek decyzyjny_________________________
przedmiotowy- w polityce wewnętrznej przedmiotem regulacji są stosunki między grupami społecznymi reprezentowanymi przez partie polityczne___________

Pluralizm wynika z różnic kulturowych, cywilizacyjnych, i ideologicznych występujących we współczesnym świecie. Ponieważ reprezentantami różnych system,ów są suwerenne państwa, to nie można spowodować zatarcia tych różnic, gdyż stanowią one podstawę ich narodowej tożsamości.

Złożoność- spowodowana jest istnieniem uczestników o zróżnicowanym statusie, dużej ilości interakcji między nimi oraz funkcjonowaniem zróżnicowanych czynników__________

Żywiołowość- oznacza, że stosunki międzynarodowe są nietrwałe, przypadkowe, nieformalne, i gwałtowne co utrudnia przewidywanie ich ewolucji. Zmiany są norma, konflikty pojawiają się w sposób przypadkowy, sytuacje decyzyjne są mniej stabilne a ich rozwój jest trudny do przewidzenia

Współzależność- wzajemne relacje interesów podmiot., w ramach której wszelka zmiana pozycji jednego z nich dotyka pozycji innych

Czynniki uzależnienia państw:
gospodarcze- zasoby materialne, technologiczne, ludzkie
geograficzne- bliskie lub odległe położenie, bogate lub ubogie zasoby naturalne
narodowościowo-społeczne- nagromadzone doświadczenia historyczne, rozwój kultury
świadomościowe- dominujące ideologie i koncepcje polityczne

Zależności między państwami wynikają z czynników sprawnych rozwoju stosunków międzynarodowych.
Należą do nich:
czynniki ekonomiczne- techniczna internacjonalizacja życia gospodarczego, rozwój rynków, transfer nauki i techniki
czynniki polityczno-wojskowe- sojusz, zbrojenia, bazy
czynniki dyplomatyczne- instytucjonalna rozbudowa i sprawność służb zagranicznych
czynniki osobowościowe- racjonalność działań przywódców państw i decydentów politycznych